Kernprocessen ACT die tot psychologische flexibiliteit leiden
1. Cognitieve defusie
In een toestand van fusie ben je verstrikt geraakt in een wereld van gedachten en gevoelens. Wanneer je als het ware samensmelt met gedachten die je niet helpen, nemen zij je mee naar een ongewenste bestemming. Je vergeet dat gedachten nog altijd een stap verwijderd zijn van de ervaring zelf. Je 'slikt' ze automatisch voor de waarheid. Voor je het weet bepalen jouw gedachten en gevoelens automatisch wat je doet.
Bij defusie leer je je los te maken en afstand te nemen van niet behulpzame gedachten. Je kunt ze opmerken en zien dat ze komen en gaan in hun eigen tijd. Als gedachten je niet helpen hoef je ze niet vast te pakken. Je hoeft er ook niet tegen te vechten, want dan hebben ze je alsnog in de greep. Gedachten die jou niet behulpzaam zijn, laat je rustig voorbij gaan als bladeren in een stroom. Zij hoeven jou niet langer te domineren. Je erkent dat de gedachten er zijn en kiest zelf hoe je ermee om wilt gaan.
2. Acceptatie
Acceptatie is zeker niet hetzelfde als berusting. Integendeel, je doet wat je kunt om je levenssituatie te verbeteren. Helaas kunnen we niet alles controleren en zullen pijnlijke herinneringen, fysieke pijn, lastige gedachten en gevoelens onderdeel uit blijven maken van een waardevol leven. Het gevecht tegen deze ervaringen maakt het vaak alleen maar erger. Bij acceptatie erken je dat bouwen aan een waardevol leven, ook pijn en angst met zich meebrengt. Je staakt de strijd tegen gevoelens, lichamelijke sensaties en gedachten waar je toch niet van kunt winnen, omdat je jouw energie beter kunt gebruiken. Je stelt je open voor je ervaring in zijn geheel wanneer je een richting op gaat die past bij je waarden.
3. Zelf als context
We nemen waar met onze zintuigen. We ervaren gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties. En er is een deel in ons dat alles kan opmerken. Met dit observerende deel kun je vanuit een veilige positie contact maken met je ervaring van dit moment. Je merkt bijvoorbeeld op dat er gevoelens van angst zijn, dat je hartslag stijgt en dat er gedachten voorbij komen over falen.... Door als het ware een stap naar achteren te zetten en het observerende deel in jezelf te gebruiken, ontstaat er ruimte tussen jou en je ervaring. Een ruimte die het mogelijk maakt zelf te kiezen hoe je met de ervaring om wil gaan.
4. Hier en nu
Door hier en nu aanwezig te zijn, ben je je volledig bewust van je ervaring zoals die zich van moment tot moment aan je voordoet. Je leert je aandacht flexibel te richten op wat je binnenin jezelf ervaart en op wat je waarneemt in de buitenwereld. Pas dan kun je beoordelen of je gedrag hier wel bij aansluit; of het helpt wat je doet. Door je helemaal te verbinden met wat je doet op dit moment, neemt je effectiviteit zienderogen toe en ervaar je steeds meer voldoening in het leven.
5. Waarden
Om te bouwen aan meer kwaliteit van leven wil je weten wat jouw leven richting geeft. Wat diep in je hart echt belangrijk voor je is.... Waar je voor wil staan en wie je wil zijn in relatie met de mensen om je heen. Welke kwaliteiten je wil ontwikkelen op je werk of in je hobby's. Waar je meer of juist minder aandacht aan zou willen schenken. Door jouw persoonlijke waarden te verkennen ontwikkel je een kompas voor wat je wil veranderen in je leven.
6. Toegewijde actie
Waarden krijgen pas betekenis in concrete acties. Op ieder moment kun je een grote of kleine stap zetten richting een leven zoals jij dat graag zou willen leiden. En al die stappen samen maken het grote verschil.
